Dialek Melayu Malaysia

DIALEK JOHOR-RIAU

Dialek ini digunakan di hampir semua bekas jajahan empayar Johor-Riau di Semenanjung. Dialek Johor-Riau kini menjadi asas kepada pembentukan Bahasa Melayu standard di Malaysia. Ciri utama dialek ini adalah akhiran ‘a’ yang dibunyikan sebagai ‘ě’. Seperti contoh:

1. 1. Saya - Sayě
2. 2. Apa – Apě
3. 3. Berapa –  Berapě

Bagaimanapun akhiran ‘a’ untuk kata-kata yang diadotasi dari perkataan Indonesia dikekalkan seperti sebutan asal:

1. 1. Anda – Anda
2. 2. Merdeka - Merdeka

Bunyi akhiran ‘r’ tergugur pada kata-kata seperti berikut:

1. 1. Besar - Besa (dengan sebutan a yang betul)
2. 2. Lebar - Leba (dengan sebutan a yang betul)
3. 3. Sabar - Saba (dengan sebutan a yang betul)

Bunyi ‘o’ diguna menggantikan kata-kata yang berakhir dengan sebutan ‘ur”

1. 1. Tidur – Tido
2. 2. Telur – Telo

Pengguguran bunyi ‘r’ ditengah kata sebelum huruf konsonen seperti berikut:

1. 1.Kerja - Keja (a menjadi sebutan ě)
2. 2. Pergi - Pegi
3. 3. Berjalan - Bejalan

Bagaimanapun terdapat viarasi kecil di dalam dialek ini mengikut kawaan-kawasan tertentu. Variasi tersebut dapat dilihat dibawah:

Ejaan Standard, Johor-Riau, Johor Pesisir Barat & Utara Melaka

1. 1. Besar - Besa - Beso - Besau
2. 2. Lebar - Leba - Lebo - Lebau
3. 3. Sabar - Saba - Sabo - Sabau
4. 4. Langgar - Langga - Langgo - Langgau 
5. 5. Tukar - Tuka - Tuko - Tukau

DIALEK NEGERI SEMBILAN

Penutur bahasa Melayu di Negeri Sembilan telah dipengaruhi bahasa Minang. Ini disebabkan negeri itu mempunyai sejarah panjang dengan Suku Minangkabau dari Sumatera. (contohnya tidak disertakan disini)

DIALEK PERAK

Terdapat dua pecahan kecil dalam dialek Melayu Perak (Tengah dan Selatan)

Sebagaimana dialek Johor-Riau, Dialek Perak juga tidak mengikut sebutan baku ‘a’ seperti contoh berikut:

Ejaan Standard, Johor-Riau, Perak Selatan & Perak Tengah

1. 1. Saya - Sayě - Sayěě - Saye
2. 2. Apa - Apě - Apěě - Ape
3. 3. Berapa - Berapě - Berapěě - Berape

Nota: Huruf-huruf ěě merupakan sebutan ‘ě’ yang dibunyikan dengan jelas. Manakala huruf ‘e’ mengikut contoh bunyi e dalam kata ‘beca’. 

Bagaimanapun terdapat sedikit perbezaan kata antara dialek Perak dengan Bahasa Melayu Standard seperti dibawah: (sekadar beberapa contoh)

Ejaan Standard, Perak Selatan & Perak Tengah

1. 1. Kamu - Koměě - Kome
2. 2. Kota - Kotěě - Kote

DIALEK UTARA (Pulau Pinang, Kedah, Perlis dan Perak Utara)

Selain berbeza sebutan, terdapat juga perbezaan kata yang jelas antara dialek Utara dengan Dialek Johor-Riau. Ciri utama dialek ini adalah sebutan ‘a’ dihujung kata yang dibunyikan secara baku.

Ejaan Standard & dialek Utara

1. 1. Saya - Saya (mengikut sebutan baku)
2. 2. Dia - Dia (mengikut sebutan baku)
3. 3. Mana - Mana (mengikut sebutan baku)

Huruf ‘r’ di akhir kata diganti dengan bunyi ‘q’. Lihat contoh:

Ejaan Standard & dialek Utara

1. 1. Bergetar - Bergetaq
2. 2. Ular - Ulaq
3. 3. Telur - Teloq

Bunyi ‘i’ di tengah digantikan dengan bunyi ‘ia’

Ejaan Standard & dialek Utara

1. 1. Pasir - Pasiaq
2. 2. Baligh - Baliaq

Pengguguran huruf ‘g’ dibelakang kata. Contoh:

Ejaan Standard & dialek Utara

1. 1. Kambing - Kambin
2. 2. Kuning - Kunin
3. 3. Anjing - Anjin

Kata-kata yang berbeza dengan Bahasa Melayu Standard (sekadar beberapa contoh):

Ejaan Standard & dialek Utara

1. 1. Awak/Kamu - Hang
2. 2. Mereka (bunyi ě) - Depa (sebutan baku)
3. 3. Sekejap - Sat
4. 4. Kenapa (bunyi ě) - Awat
5. 5. Pergi - Pie
6. 6. Kelapa (bunyi ě) - Nyoq

Terdapat juga dialek kecil didalamnya yang mempunyi sedikit beza sebutan seperti dibawah:

Dialek Utara (Perlis)

1. 1. Kasut Kasuit
2. 2. Pulut Puluit

DIALEK KELANTAN

Dialek Kelantan merupakan dialek Melayu yang paling banyak mempunyai beza sebutan dari dialek-dielak Melayu di Semenanjung. Selain beza sebutan, dialek Kelantan juga mempunyai banyak perkataan yang berbeza. Ciri utama dialek Kelantan adalah penggantian huruf ‘n’ dan ‘ng’ di belakang kata dengan huruf ‘e’ (sama dengan bunyi e dalam kata Beca)

Ejaan Standard & dialek Kelantan

1. 1. Kawan - Kawe
2. 2. Bulan - Bule
3. 3. Terang - Teghe
4. 4. Tenang - Tene
5. 5. Bukan - Buke
6. 6. Tangan - Tange

Huruf ‘a’ di belakang kata juga diganti dengan bunyi ‘o’

Ejaan Standard & dialek Kelantan

1. 1. Apa - Gapo
2. 2. Hamba - Ambo
3. 3. Mana - Mano

Perbezaan kata antara dialek Kelantan dengan Bahasa Melayu Standard

Ejaan Standard & dialek Kelantan

1. 1. Satu (dua, tiga empat…) - Se (dua, tiga empat…)
2. 2. Saya - Kawe/ambo
3. 3. Awak/Kamu - Demo
4. 4. Bagaimana - Guano
5. 5. Cakap - Kecek
6. 6. Duit - Pitih
7. 7. Gaduh - Gocho
8. 8. Juara - Jogho
9. 9. Kelapa - Nyo
10. 10. Kawan/sahabat - Saing

DIALEK TERENGGANU

Gaya percakapan penutur dialek Terengganu sama seperti dialek Kelantan. Bagaimanapun ianya berbeza dari segi sebutan. Ciri utama dialek Terengganu adalah penambahan huruf ‘g’ bagi kata-kata yang berakhiran dengan ‘n’. Contoh:

Ejaan Standard & dialek Terengganu

1. 1. Makan Makang
2. 2. Ikan Ikang
3. 3. Bukan Bukang
4. 4. Badan Badang
5. 5. Pun Pung
6. 6. Zapin Zaping
7. 7. Kemaman (nama daerah) Kemamang
8. 8. Jalan Jalang
9. 9. Hujan Hujang

Dalam dialek Terengganu huruf ‘a’ di akhir kata juga diganti dengan bungi ‘ě’ yang jelas sebagaimana dialek Perak (selatan)

Ejaan Standard, dialek Terengganu & dialek Kelantan

1. 1. apa - Apěě - Gapo
2. 2. Mana - Maněě - Mano
3. 3. Ada - Aděě - Ado

Pengguguran huruf ‘m’ didalam kata-kata seperti :

Ejaan Standard & dialek Terengganu

1. 1. Jumpa Jupěě
2. 2. Sampai Sapaa

Terdapat juga sedikit perbezaan kata didalam dialek Terengganu seperti contoh berikut:

Ejaan Standard & dialek Terengganu

1. 1. Duit - Piti
2. 2. Selalu - Sokmo

(ada diantaranya sama dalam dialek Kelantan)

DIALEK PAHANG

Gaya penuturan sama seperti penutur dialek Kelantan dan Terengganu. Tetapi berbeza sedikit dari segi sebutan. Tidak banyak info yang diperolehi tentang dialek ini kerana penuturnya lebih cenderung menggunakan dialek Johor-Riau (Pahang di satu masa dahulu adalah sebahagian dari jajahan kerajaan Johor-Riau-Lingga).

DIALEK SARAWAK

Bahasa Melayu Sarawak merupakan dialek yang paling besar perbezaannya dengan dialek-dialek Melayu lain di Malaysia. Dielak ini juga dipengaruhi bahasa Melayu Brunai, Bahasa Iban, Bidayuh, Melanau dan bahasa suku-suku di Filipina. Berikut adalah beberapa perkataan didalam dialek Melayu Sarawak

Ejaan Standard & dialek Sarawak

1. 1. Saya - Kamek
2. 2. Awak/kamu - Kitak
3. 3. Dia - Nya
4. 4. Tidak - Sik
5. 5. Jangan - Sikboh
6. 6. Ini - Itok
7. 7. Sini - Sitok
8. 8. Itu - Ya
9. 9. Situ - Siya
10. 10. Sana - Sinun
11. 11. Mana - Ne
12. 12. Dimana - Sine 
13. 13. Cakap - Madah
14. 14. Orang - Sidak 
15. 15. Cantik - Kacak
16. 16. Sombong - lawa
17. 17. Lama - Lamak
18. 18. Jumpa - Temu
19. 19. Kucing - Pusak/pusa
20. 20. Anjing - Asok
21. 21. Ayam - Manok
22. 22. Ya - Auk

Banyak lagi perkataan dalam dialek Sarawak yang sangat berbeza dengan dialek-dialek Melayu di Semenanjung. (tapi ada juga yang sama)

DIALEK SABAH

Bahasa Melayu Sabah tidaklah banyak berbeza dengan bahasa Melayu Semenanjung berbanding bahasa Sarawak. Bilangan orang Melayu-Brunei yang bukan majoriti tidak dapat mempengaruhi pertuturan Bahasa Melayu di Sabah. Keadaan ini menyebabkan suku-suku asli di Sabah menjadi bahasa Melayu Standard sebagai bahasa pemersatu antara mereka. Bagaimanpun, mereka menggunakan sebutan baku yang bunyinya seperti Bahasa Indonesia. Disaming itu terdapat juga kata pinjaman dari bahasa suku kaum di negeri itu. Bagaimanapun data yang tersedia masih minium

Biarpun banyak variasi dalam dialek-dialek Melayu Malaysia, generasi muda kini semakin ramai yang menggunakan bahasa Melayu Standard berbanding dialek ibu mereka sendiri. Keadaan ini dapat dilihat ketara pada pertuturan orang Melaka, Negeri Sembilan, Pahang dan Perak.


P/S: Dipetik daripada status FB adik aku yang tidak dapat dikenalpasti dari mana sumbernya. Untuk menghormati pengarang asal, aku telah membuat carian melalui google dan setakat ini ada dua sumber yang menerbitkannya iaitu:
1. http://myadha.blogspot.com/
2. http://ilzaf.multiply.com/